در این نوشته می خوانید:
زمانی که نوزاد در حین شیر خوردن آشفته و ناراحت به نظر برسد، تا آنجا که در بعضی مواقع هنگام باز کردن دهان فریاد بکشد و علاوه بر آن در حفره دهان و بر روی لوزه ها و گلو و سطح زبان او متوجه لکه های سفید رنگی شدید، باید بدانید که دهان نوزاد شما دچار ” قارچ کاندیدا آلبیکانس ” یا همان ” برفک دهان ” شده است.
برفک دهان از نوعی قارچ به نام کاندیدا آلبیکانس بوجود آمده که دلیل شایع ترین عفونت قارچی دهان در نوزادان است، که بسیار آزار دهنده خواهد بود.
در نگاهی اجمالی باید گفت که برفک دهانی که با نام ” کاندیدیازیس دهانی و حلقی ” نیز شناخته می شود زمانی اتفاق می افتد که عفونت قارچی در دهان نوزادان نو پا ورود کند و سبب ایجاد لکه های برجسته و سفید رنگ یا مایل به زرد رنگ در قسمت های گونه های داخلی، لثه ها و سطح زبان نوزاد شود.
برفک دهانی اغلب مشکلی خفیف است و به راحتی می توان آن را درمان نمود، به جز در افرادی که با مشکلات جدی نقص دستگاه ایمنی روبرو هستند، که در آن صورت می تواند به سایر بخش های بدن گسترش یابد و عوارض و مشکلات خطرناک تر و جدی تری را ایجاد نماید.
اگر چه این عفونت می تواند به عوارض جدی در سیستم بدن افرادی منجر شود که مبتلا به نقص ایمنی هستند، ولی در دیگر افراد این عارضه توسط متخصص اطفال در طی مراقبت های اولیه و به موقع معالجه و درمان خواهد شد و جای هیچگونه نگرانی نیست
همانطور که پیش تر بدان اشاره کردیم، برفک دهانی، نوعی قارچ سفید رنگ است که ناشی از قارچ کاندیدا آلبیکنس است. این قارچ اغلب ممکن است بدون هیچ مشکلی درتمام بدن وجود داشته باشند، اما در صورت رشد بی رویه و بیش از حد، تبدیل به برفک خواهند شد و به صورت لکه های سفید رنگ و کاملا مشخص در دهان کودک بروز پیدا خواهند کرد و مواقعی در اطراف نواحی پوشک نوزاد یا حتی در نوک سینه مادر نیز یافت خواهند شد.
برفک های دهانی نوزادان در مراحل نخستین ممکن است هیچ گونه علامتی نداشته باشد. اما با ازدیاد این عفونت در ناحیه دهان می تواند علایمی را از خود نشان دهد که به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد.
در بعضی مواقع هرچند به ندرت، این برفک ها می توانند بخش هایی از مری را تحت الشعاع خود قرار دهند، در آن صورت نیز با تشخیص و درمان به موقع قابل درمان خواهد بود.
آن چه که محققان درباره علت برفک دهان نوزاد به آن اذعان داشته اند، ضعف سیستم ایمنی بدن نوزاد در هفته ها یا ماه های ابتدایی زندگی اوست.
هر چند آنان در این باره یقین کامل ندارند اما از آن جا که بدن نوزاد در اوایل تولد به دلیل پایین بودن سیستم ایمنی بدنش به خوبی نمی تواند با عفونت ها مبارزه کند، ممکن است این نظریه درست به نظر بیاید.
احتمال دیگری که در این رابطه می توان مطرح نمود، این است که بروز عارضه برفک دهان نوزاد ممکن است بعد از اتمام دوره استفاده از آنتی بیو تیک ها رخ دهد. چرا که آنتی بیو تیک ها سطح باکتری های سالم در بدن را کاهش می دهند و زمینه رشد قارچ ها را فراهم می کنند.
همچنین در طول دوره درمان های سرطانی از جمله درمان هایی نظیر “شیمی درمانی” و “پرتو درمانی” که در طی دوره درمان سلول های سالم در بدن تخریب و یا از بین می روند، نیز می تواند سبب ایجاد قارچ دهانی و رشد آفت دهانی شود. زیرا در پی این نوع درمان ها شرایط سیستم ایمنی بدن کودک ضعیف خواهد شد.
بیماری هایی نظیر سرطان خون، ایدز و دیابت نیز به دلیل وجود نقص دستگاه ایمنی می تواند زمینه را برای بروز چنین عارضه ایی فراهم آورد.
دیگر احتمالی که در این زمینه مطرح است، انتقال عفونت قارچی واژن در دوران بارداری از مادر به جنین یا نوزاد است، که آن هم در نوع خود قابل تامل و بررسی است.
در اینجا به چند فاکتور دیگر که منجر به عفونت های قارچی در بزرگسالان که می تواند به نوزادان هم انتقال پیدا کند اشاره مختصری میکنیم:
یکی از مواردی که مدرک معتبری برای اثبات آن ارایه نشده است، ولی محققان در بحث دسته بندی علایم، آن را یکی از رایج ترین علامت مرتبط به برفک دهان دانسته اند، خستگی است. خستگی از چند طریق می تواند در بروز عارضه برفک دهانی، که اغلب با کمبود های تغذیه ایی چون اسید های چرب ضروری و منیزم و ویتامین ب ۶((B6 همراه است، نقش داشته باشد. در واقع کمبود این موارد نام برده شده به خصوص کمبود منیزم، باعث ایجاد خستگی در بدن فرد می شود.
دوما چون عفونت های قارچی اغلب در زمان ضعف سیستم ایمنی رخ می دهند، بنابراین سیستم ایمنی ضغیف به خودی خود نیز می تواند این احساس خستگی را در فرد ایجاد نماید. حتی در برخی از تحقیقات نشان داده است که کاندیدیازیس مزمن روده ها حتی ممکن است به دلیل سندرم خستگی مزمن اتفاق بیافتد.
یکی از نظریه های دیگر در زمینه عفونت برفک دهانی عفونت مزمن سینوس ها ست. این عفونت ها که از علایم رایج آن آبریزش بینی، انسداد راه بینی و از دست دادن حس بویایی و یا سر درد های مزمن (میگرنی) می باشد، یکی از عفونت هایی است که در کوتاه مدت عمدتا توسط باکتری ها ایجاد می شوند، ولی در دراز مدت تبدیل به یک عفونت قارچی مزمن خواهند شد. این قارچ ها به دلیل وجود راه ارتباطی سینوس ها به حلق، از طریق مخاط می توانند به دهان، حلق، و گلو منتقل یابند و سبب ایجاد و پیدایش آفت های دهانی یا همان عفونت برفک شوند.
نکته جالب توجه در این باره این است که تجویز آنتی بیوتیک در این موارد به منظور درمان عفونت های سینوسی در صورتی که عامل آن عفونت باکتری باشد ممکن است که موثر واقع شود، ولی در مورد عفونت ها ی قارچی مزمن افاقه نخواهد کرد و حتی این امکان وجود دارد که مصرف آنتی بیوتیک آن عارضه را وخیم تر سازد.
تشخیص برفک دهانی توسط متخصص اطفال بسیار راحت و سریع انجام می پذیرد که در برخی از موارد حتی از طریق نمونه برداری های آزمایشگاهی از محل آسیب دیده، که در واقع همان تراشیدن و برداشتن سطح برجستگی های سفید رنگ است، صورت خواهد پذیرفت.
در موارد حاد تر نیز اگر پزشک، مشکوک به سرایت عفونت در مری شود، از روش های تشخیصی آندوسکوپی برای تشخیص دقیق تر استفاده می کند.
اما اگر شما خود بخواهید در مراحل اولیه بروز آفت دهانی تشخیص ابتدایی را انجام دهید باید توجه نمود که نخستین و بهترین روش تشخیص برفک دهان کودک، چک کردن و بررسی مداوم مخاط درون دهان نوزاد است. اگر لکه ها یا زخم ها ی سفید رنگی بر سطح زبان، لثه ها، گونه های داخلی دهان و سقف دهان نوزاد ملاحظه کردید، بدانید به احتمال قوی کودک شما دچار این عارضه شده است
لازم به ذکر است که زبان نوزاد گاهی به دلیل باقی ماندن شیر بر روی آن سفید رنگ می شود، که قاعدتا بعد از طی یک ساعت از بین خواهد رفت. در صورت تردید میان تشخیص برفک دهان یا بقایای شیر بر سطح زبان، می توان از تکه گاز پیچیده شده به دور یکی از انگشتان دست استفاده نمود، به این شکل که آن را بر روی زبان نوزاد به آرامی کشیده اگر آن سفیدی به راحتی برطرف شد بنابراین قطعا باقی مانده شیر خواهد بود و در صورت قرمزی یا خونریزی باید به برفک دهان شک کرد
نوزادان در سال اول زندگی ممکن است چندین بار عفونت برفک دهانی را تجربه کنند، همین امر پرداختن به بحث درمان را جدی تر خواهد نمود.
اصولا در بحث درمان برفک دهان چند نوع روش درمانی مورد ارزیابی قرار گرفته است، که در ذیل به آن ها اشاره خواهیم کرد.
اغلب پزشکان در زمینه درمان عارضه برفک دهانی، رایج ترین تجویزی را که به کار می برند، داروی ضد قارچی خواهد بود که حاوی نیستاتین است، این دارو به صورت ژل یا قطره موجود است و می بایست طی ۱۰ روز چندین بار در طول روز بر روی سطح لثه ها و کل حفره دهان پخش شود. برخی از دارو های موجود در داروخانه ها که برای آفت دهان تجویز میشوند عبارت اند از:
که یک داروی ضد قارچ خوراکی است.
که آن هم داروی ضد قارچ است
که یک نوع دهان شویه ضد قارچ محسوب می شود که به صورت نگهداشتن و چرخاندن مایع در فضای دهان باید مصرف شود.
داروی ضد قارچ خوراکی ست که برای افرادی که مبتلا به بیماری ایدز هستند تجویز می شود.
که درموارد شدید برفک دهانی معمولا تجویز می شود.
منظور از این نوع درمان استفاده از مکمل های غذایی پروبیوتیک است که در واقع همان غذا هایی هستند که با تخمیر باکتری تهیه می شوند.
باید توجه داشت که این مکمل ها در صورتی که مارک معتبر و مناسبی داشته باشند در رفع برفک دهان می توانند بسیار کمک کننده و بهبود دهنده باشند.
اصولا پروبیوتیک میکرو اگارنیسم های زنده ایی هستند که هنگام غذا خوردن برای سلامتی فواید زیادی را ایجاد می کنند، و اصطلاحا به آن ها باکتری های خوب یا مفید نیز می گویند از میان غذاهای پروبیوتیک می توان به ماست، کفیر، کلم ترش و کیمچی اشاره کرد.
ازجمله درمان هایی که در مراحل ابتدایی این عارضه موثر است، استفاده از روش های درمان خانگی است، که در ذیل به برخی از آن ها اشاره خواهیم نمود.
به جز این ها درمان های دیگری از این دست، نظیر استفاده از ماست های پروبیوتیک، سیر، محلول آب و آب لیمو و همچنین محلول آب و سرکه سیب نیز در رفع و درمان عفونت های دهانی مفید فایده خواهند بود. اما نکته حائز اهمیت این است که در این گونه درمان ها باید قبل از هر نوع اقدامی با پزشک متخصص اطفال مشورت شود.
برفک دهان به خودی خود یک عفونت مسری محسوب نمی شود، به بیان ساده تر باید اینگونه گفت که، در واقع نوزاد این نوع عفونت را لزوما از شخص دیگری نخواهد گرفت.
با این حال اگر یکی از اطرافیان کودک دچار آفت یا برفک های دهانی باشد، می بایست اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهد، چرا که زمانی که نوزاد در معرض یا در تماس عفونت قرار گیرد، احتمال سرایت وجود دارد
این نوع عفونت علاوه بر آنکه در سایر اعضای بدن قابل انتقال است، در بدن افرادی که به نوعی با آن ها در ارتباط مستقیم نیز هستیم قابل سرایت خواهد بود. بوسیدن یکی از راه های سرایت عفونت قارچی دهانی از شخصی به شخص دیگر به شمار می آید، علاوه بر آن در صورت وجود عفونت قارچ در نوک سینه ها یا در سطح پستانک، این قارچ در حین شیردهی منتقل خواهد شد. و یا بالعکس، یعنی برفک دهان کودک می تواند از دهان او به مادر سرایت پذیرد.
بنابراین در چنین شرایطی دقت داشتن در مسایل بهداشتی در زمینه پیشگیری از سرایت و درمان عفونت در الویت خواهد بود.
در کودکانی با سیستم ایمنی بالا، بروز برفک دهانی به ندرت می تواند عارضه جدی ایجاد کند. در شرایط خیلی جدی تنها ممکن است که این عفونت به مری انتقال و سرایت کند.
اما اگر سیستم ایمنی بدن کودک ضعیف باشد، وقوع و بروز عوارض جدی ناشی از برفک دهان احتمال قوی تری پیدا خواهد کرد، که در پاره ایی از موارد عفونت قارچی ممکن است وارد جریان خون شود و به اندام هایی نظیر قلب، مغز و یا چشم و سایر اعضا آسیب جدی رساند و آن ها را درگیر و تحت تاثیر خود قرار دهد.
باید دقت صحیح در این زمینه داشت که در طی دوره درمان، عوامل قارچی مجددا به دهان کودک منتقل نشود. جهت عدم بازگشت یا تشدید برفک دهان باید به نکاتی توجه نمود که به برخی از مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد.
در انتها باید متذکر شد که گرچه برفک های دهانی در نوزادان عارضه جدی و نگران کننده ایی نیست، اما می تواند برای نوزاد وضعیتی آزار دهنده قلمداد شود و حتما باید در مراحل اولیه تشخیص داده شود و راهکارهای درمانی برای آن اتخاذ شود لطفا توجه داشته باشید که در صورت استفاده صحیح از روش های درمانی و مصرف درست داروهای تجویز شده توسط متخصص اطفال و رعایت کامل نکات بهداشتی می توان بیماری را متوقف و یا از تشدید و بازگشت احتمالی آن پیشگیری کرد.