در این نوشته می خوانید:
میزان شیوع پوسیدگی دندان کودکان نسبت به افراد جوان و بزرگسال کمتر است و تنها برخی از عوامل خاص هستند که در بروز این مشکل نقش اصلی را ایفا میکنند. این مشکل برای دندانهای شیری یک معضل محسوب میشود و روند رویش دندانهای دائمی کودکان را هم تحت تأثیر قرار میدهد. عکس العمل خانوادهها نسبت به خراب شدن دندان کودکان متفاوت است و برخی از آنها منتظر افتادن دندانهای شیری و جایگزین شدن آنها با دندانهای دائمی میشوند و ضرورتی برای درمان دندان شیری نمی بینند
اما شاید زمان آن فرا رسیده که عکسالعمل بهتری نسبت به پوسیدگی دندان کودکان داشته باشیم. به همین دلیل در ادامه در مورد اهمیت این مشکل و راهکارهای درمانی آن صحبت خواهیم کرد.
پوسیدگی دندان کودکان تحت عنوان تجزیه و تخریب مینای دندان آنها تعریف میشود. مینا به عنوان سختترین قسمت بیرونی دندان شناخته میشود که در اثر فعالیت باکتریها و تولید مواد اسیدی به مرور زمان سوراخ میشوند. این حفرهها عامل شروع پوسیدگی هستند و به عنوان یک منفذ ورودی برای باکتریها و کانال نفوذ آنها به بخش داخلی دندان شناخته میشوند.
به طور کلی پوسیدگی دندان کودکان و بزرگسالان در اثر باکتریها به وجود میآید. این مشکل با باقی ماندن مواد غذایی حاوی کربوهیدرات روی دندانها شروع میشود. از جمله این مواد غذایی میتوان به شیر، سودا، کشمش، آب نبات، کیک، آب میوه، غلات و نان اشاره کرد. باکتریهایی که به طور معمول در دهان زندگی میکنند، به مرور زمان باعث تجزیه مواد غذایی و تشکیل اسید میشوند. ترکیب باکتریها، مواد غذایی، اسید آنها و بزاق تبدیل به یک لایه چسبناک و شفاف به نام پلاک میشود که سطح دندان را به طور کامل میپوشاند. به مرور زمان، اسید تولید شده توسط باکتریها مینای دندان را از بین میبرد و منجر به ایجاد حفره در دندان و پوسیدگی دندان کودکان میشود.
اصولاً همه کودکان باکتریهای مختلفی را در دهان خود دارند و این واقعیت وجود دارد که همه کودکان در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار میگیرند. اما به طور کلی اگر بخواهیم برخی از موارد خاص را برجسته کنیم، کودکانی با شرایط زیر معمولا در معرض پوسیدگی دندان قرار میگیرند:
اگر شما به عنوان پدر و مادر تردید دارید که دندان کودکتان پوسیده شده است یا خیر، در ادامه چند روش معرفی خواهیم کرد تا به کمک آن در منزل، دندانهای دچار پوسیدگی را تشخیص دهید:
علائم پوسیدگی دندان در کودکان متفاوت است. البته حفره و خوردگی در دندانها همیشه با علامت همراه نیستند و بعضی از کودکان حتی تا زمانی که به دندانپزشک مراجعه میکنند متوجه آنها نمیشوند. اما اگر فرزند شما علائم زیر را داشته باشد، باید نسبت به پوسیدگی دندان کودکان مشکوک شوید:
شیوههای مختلفی توسط دندانپزشکان و متخصص دندانپزشکی اطفال برای تشخیص پوسیدگی دندان کودکان به کار گرفته میشود. از جمله این روشها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
روش درمانی پیشنهادی برای پوسیدگی دندان کودکان به عوامل مختلفی مانند سن و سلامت عمومی کودک بستگی دارد. همچنین شدید بودن میزان خوردگی و پوسیدگی دندان هم در انتخاب روش مؤثر است. در بیشتر موارد، روش درمان شامل از بین بردن قسمت پوسیده دندان و پر کردن آن با مواد پر کننده است. پر کنندهها موادی هستند که برای ترمیم آسیبهای ناشی از پوسیدگی دندان استفاده میشوند و به نوعی درد آن را ترمیم میکنند. روشهای ترمیم دندان در دو گروه قرار میگیرند:
جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان براى والدین بسیار ارزان تر و کم هزینه تر از درمان مشکلات دندان پزشکی است. دندانهای شیری کودک بسیار مهم هستند. با از دست دادن زودهنگام دندان شیری، به احتمال زیاد دندانهای باقیمانده به سمت فضای خالی در دهان حرکت میکنند و فضا برای ورود دندانهای دائمی جدید باقی نمی ماند. از طرف دیگر پوسیدگی دندان ما را به سراغ گزینه های درمانی و همچنین هزینه های زیادی سوق می دهد و در صورت عدم درمان کودک را در معرض عفونت های تهدید کننده قرار می دهد.
پوسیدگی دندان کودکان به ویژه پوسیدگی دندانهای شیری شایعترین بیماری عفونی مزمن دوران کودکی است. از این پوسیدگی تحت عنوان پوسیدگی زودرس دوران کودکى یا پوسیدگی شیشه شیر هم یاد می شود.
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان باید عادات سالم دهان و دندان خیلی زود شروع شوند، زیرا رشد دندان شیری بلافاصله آنها را در معرض پوسیدگی قرار میدهد. بنابراین در این مطلب با استناد به توصیه های آکادمی دندانپزشکی اطفال آمریکا در مورد علل پوسیدگی دندان و علائم آن صحبت خواهیم کرد و چند راهکار را برای جلوگیری از دندان ها پیشنهاد می دهیم.
بطور کلی پوسیدگی دندان زمانی ایجاد می شود که دهان کودک در معرض باکتری های تولیدکننده اسید باشد. والدین باید مراقب باشند که این باکتری ها ممکن است از طریق بزاق به نوزاد منتقل شود. به عنوان مثال استفاده از قاشق یا فنجان مشترک، امتحان کردن غذا قبل از تغذیه نوزادان و همچنین تمیز کردن پستانک با دهان والدین، از جمله مهمترین عواملی است که به انتقال باکتری به دهان کودکان و نوزادان کمک میکند.
عامل دیگری که پوسیدگی دندان را بهدنبال دارد این است که دندانها و لثه کودکان به طور مداوم و طولانی مدت در طول روز در معرض مایعات و نوشیدنیهای اسیدی غیر از آب قرار میگیرد. قند طبیعی یا اضافه شده به مایعات و نوشیدنی ها توسط باکتری های موجود در دهان تبدیل به اسید می شود. این اسید در ابتدا قسمت بیرونی یا همان مینای دندان را حل کرده و باعث پوسیدگی آنها می شود.
متداول ترین مشکلاتی که خانوادهها دارند این است که والدین فرزند خود را با استفاده از یک بطری یا شیشه شیر یا حتی بطری آبمیوه، نوشابه ها و موارد مشابه آنها، آب قند یا سایر نوشیدنی های شیرین به رختخواب می برند. از طرف دیگر اجازه دادن به کودکان و نوزادان در نوشیدن مایعات غیر از آب از یک فنجان یا هر بطری دیگری آنها را در معرض پوسیدگی دندان قرار می دهد. اگرچه شیردهی طولانی و مکرر به تنهایی منجر به پوسیدگی دندان کودکان میشود، اما همه مادران شیرده باید نسبت به بهداشت دهان و دندان، مصرف فلوراید و همچنین مراقبت های پیشگیری از دندان های کودکان آگاه باشند.
احتمالاً آگاهید که پوسیدگی، در واقع سوراخی است که در دندان کودک ایجاد میشود. اما آیا می دانید علت ایجاد پوسیدگی چیست و چرا پوسیدگیها با مرور زمان ایجاد می شوند؟ آیا می دانید که می توان از ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان جلوگیری کرد؟ در ادامه برای شما توضیح داده خواهد شد که چگونه روند پوسیدگی دندان کودک آغاز می شود و چگونه می توان آن را متوقف کرد و یا در جهت بهبود آن اقدام کرد
دهان ما مملو از باکتری است. گونه های مختلف باکتری ها روی دندانها، لثه ها، زبان و سایر بخشهای دهان ما زندگی میکنند. برخی از این باکتری ها مفید هستند، اما برخی دیگر مانند باکتری هایی که در ایجاد پوسیدگی دندان نقش دارند، مضر هستند. پوسیدگی دندان در نتیجه ایجاد عفونت توسط نوع خاصی از باکتری ها ایجاد می شود که از قند موجود در غذا استفاده کرده و اسید هایی در دهان تولید می کنند. به مرور زمان این اسیدها موجب ایجاد حفره درون دندان می شوند.
می توان گفت در طول روز در داخل دهان کودک یک مسابقه طناب کشی در حال برگزاری است! یک طرف طناب گروهی از پلاک های دندانی چسبنده، باکتری های بی رنگ ، همراه غذاها و نوشیدنیهای حاوی قند، شکر یا نشاسته، مانند شیر، نان، انواع کیک و کلوچه، آبنبات، نوشابه، آبمیوه و … قرار میگیرند. هرگاه ما خوراکی حاوی قند یا نشاسته بخوریم یا بنوشیم، باکتری ها از این موادغذایی برای تولید مواد اسیدی استفاده می کنند. این اسیدها سطح بیرونی و سخت دندان، که مینای دندان نام دارد را به مرور از بین میبرد
در طرف مقابل گروهی از مواد معدنی موجود در بزاق دهان مانند کلسیم و فسفات ، همراه فلوراید خمیردندانها، آب و سایر منابع معدنی وجود دارند. در واقع این دسته از باکتری ها هنگام تولید اسید توسط گروه مقابل و حمله به مینای دندان با جایگزینی مواد معدنی از دست رفته، به ترمیم مینای دندان کمک می کنند.
پس در تمام طول روز این فرآیند طبیعی از دست دادن و جایگزینی مواد معدنی درون دهان کودک ما در حال رخ دادن است.
هنگامی که یک دندان به طور مکرر در معرض حملات اسیدی قرار می گیرد، برای مثال زمانی که کودک شما اغلب نوشیدنی ها و غذاهای حاوی شکر و نشاسته میخورد، حملات اسیدی مکرر موجب از بین رفتن مواد معدنی موجود در مینای دندان شما می شود. در این هنگام ممکن است در محلی که مواد معدنی دندان از بین رفته اند، لکه های سفید رنگی نمایان شود. این لکه ها نشان دهنده پوسیدگی زودهنگام هستند.
اگر پوسیدگی دندان در این مرحله تشخیص داده شود، میتوان آن را متوقف کرد و بهبود بخشید. مینای دندان می تواند با استفاده از مواد معدنی موجود در بزاق دهان، فلوراید خمیر دندان یا سایر مواد معدنی دیگر خود را ترمیم کند.
اما اگر روند پوسیدگی دندان ادامه پیدا کند ، مواد معدنی بیشتری از مینای دندان از بین میرود و در نتیجه به مرور زمان مینای دندان ضعیف شده، از بین می رود و حفره هایی در درون آن ایجاد میشوند. پوسیدگی یک آسیب دائمی است که تنها دندانپزشک متخصص کودک میتواند آن را ترمیم و درمان کند.
اما چگونه می توانیم به دندانهای کودک خود کمک کنیم تا در این مسابقه طنابکشی پیروز شده، از ایجاد پوسیدگی در درون دندان خود جلوگیری کنیم؟
فلوراید یک ماده معدنی مفید است که در جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان نقش مهمی دارد. علاوه بر این حتی میتواند در صورت استفاده به هنگام در پوسیدگی های سطحی، پوسیدگی را متوقف کرده و آن را بهبود بخشد.
پس در واقع نقش فلوراید حفاظت از دندان هاست. فلوراید از افت میزان مواد معدنی موجود در مینای دندان جلوگیری می کند و همچنین مواد معدنی از دست رفته را جایگزین می نماید. علاوه بر این، فلوراید توانایی باکتری ها برای تولید اسید را نیز کاهش میدهد.
بیشتر بطریهای آب معدنی حاوی میزان کافی فلوراید برای جلوگیری از پوسیدگی دندان نیستند. فراموش نکنید اگر کودک شما تنها آب معدنی استفاده می کند، حتماً در رابطه با اینکه آیا کودک شما به مقادیر اضافی فلوراید به صورت قرص، لاک، یا ژل نیاز دارد با دندانپزشک کودک خود صحبت نمایید.
توجه داشته باشید همانطور که کیفیت خورد و خوراک کودک خود را در نظر دارید، دقت کنید که او اغلب چه زمانهایی غذا میخورد.
رژیم غذایی کودک در جلوگیری از ایجاد پوسیدگی نقش اساسی دارد. به یاد داشته باشید هر گاه چیزی حاوی قند یا نشاسته مصرف میکنیم، باکتری های موجود در دهان ما با استفاده از این قند و نشاسته ها اسید تولید میکنند و این اسیدها موجب خوردگی مینای دندان می شوند.
بزاق دهان می تواند تا حدودی با این حملات اسیدی مقاومت کند، اما اگر به طور مکرر در طول روز غذا های حاوی شکر و نشاسته مصرف کنید، این حملات اسیدی مکرر موجب از بین رفتن مواد معدنی دندان و در نهایت ایجاد پوسیدگی در داخل دهان می شود.
این نکته نشانگر اهمیت آن است که توجه داشته باشید کودکتان چند بار در طول روز غذا می خورد و در هر بار چه مواد غذایی مصرف می نمایند.
مصرف میان وعده ها، بین وعده های غذایی اصلی را محدود کنید، در این صورت حملات اسیدی به مینای دندان کاهش یافته و به دندان فرصت داده میشود تا خود را ترمیم کند.
مصرف مواد غذایی شیرین مانند آبنبات، کلوچه، نوشابه و سایر نوشیدنی های شیرین را محدود کنید.
مصرف آبمیوه را محدود کنید. به این منظور توصیه های دندانپزشک کودک را در زمینه مقدار و نحوه مصرف آبمیوه پیگیری نمایید.
حتما مراقب باشید که کودک شما قبل از خواب مسواک بزند و بعد از مسواک زدن مواد غذایی حاوی قند نخورد و نیاشامد. علت این امر آن است که جریان بزاق دهان هنگام خواب کاهش می یابد. بدون وجود میزان کافی بزاق در دهان در صورت تولید مواد اسیدی توسط باکتری ها روی مینای دندان، دندان ها توانایی کمتری در ترمیم خود خواهند داشت.
۲ بار مسواک زدن در طول روز با استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و ایجاد حفره دندان اهمیت بالایی دارد.
هنگامی که کودکتان مسواک می زند، حتماً مسواک زدن او را نظارت کنید. در این هنگام باید به این موارد توجه داشته باشید:
تا سنین ۷ تا ۸ سالگی لازم است به کودک خود برای مسواک زدن کمک کنید. کودکان خردسال نمی توانند به تنهایی دندان های خود را تمیز کنند. بهتر است شما در ابتدا دندانهای کودک را مسواک کنید و سپس به او اجازه دهید تا خودش نیز مسواک بزند و به این صورت از مسواک زدن لذت ببرد.
استفاده از سیلانت یک روش خوب دیگر برای پیشگیری از ایجاد پوسیدگی در دندان است. آنها پوشش های نازک هستند که روی سطوح جونده دندان های آسیا قرار می گیرند. در ادامه دلیل مفید بودن این سیلانت ها برای پیشگیری از پوسیدگی دندان شرح داده خواهد شد.
دندان های آسیا سطح ناهمواری دارند و پستی و بلندی زیادی را شامل میشوند.، در نتیجه مواد غذایی چسبناک و شیرین و همچنین باکتریها میتوانند درون حفره ها و شیارها قرار گرفته، مدت زیادی در آنجا باقی بمانند و مسواک نمی تواند آنها را به راحتی تمیز کند. سیلانت های این سطوح را می پوشانند و مانع گیر افتادن غذا و قرارگیری باکتری ها در شیارهای دندانهای آسیا می شوند.
از آنجا که بیشتر حفره های ایجاد شده در درون دندان کودکان و نوجوانان در دندانهای آسیا قرار دارد، بنابراین بهتر است به محض روییدن این دندان ها از سیلانت برای محافظت از آنها استفاده کنید.
اولین دندان های دائمی آسیا در سنین ۵ تا ۷ سالگی می رویند. به این دندان ها، دندان های آسیا ۶ ساله گفته می شود. دومین سری دندان های آسیای دائمی که به دندان های آسیا ۱۲ ساله موسومند، در سنین ۱۱ تا ۱۴ سالگی خواهند روید.
به طور منظم با یک دندانپزشک قرار بگذارید تا دندانهای کودک شما را تمیز کرده و آنها را بررسی کند. در طول ویزیت، دندانپزشک پلاک های ایجاد شده روی دندان را برمی دارد، دندان ها را معاینه میکند تا پوسیدگیهای زودهنگام روی هر یک از سطوح دندان را تشخیص دهد و به شما و کودکتان آموزش میدهد که چگونه به درستی دندانهای خود را تمیز کنید. در صورت لزوم ژل یا لاک حاوی فلوراید تجویز می کند و قراری برای بررسی و معاینه آینده با شما تنظیم خواهد کرد.
جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان چندان سخت نیست و اگر علائم پوسیدگی در دندان فرزندتان مشاهده کردید یا در مورد دندانهای فرزندتان سوال دارید بهتر است با متخصص دندانپزشکی اطفال و کودکان تماس بگیرید. اما به طور کلی برای جلوگیری از هر نوع مشکل دندانپزشکی در کودکان قوانین زیر را رعایت کنید:
موارد گفته شده در این مطلب برای درک بهتر پوسیدگی دندان کودکان و جلوگیری از آن بسیار مهم هستند. اما شما هم برای مشاوره بیشتر و رزرو وقت می توانید از طریق شماره های سایت با ما در تماس باشید.