در این نوشته می خوانید:
قطعاً همه ما در دوران کودکی خود ماجراها و مشکلاتی در خصوص دندان های لق و راه های کشیدن آن داشتیم. شاید عده ای تجربه شخصی خاصی در کودکی درباره روش های خلاقانه کشیدن دندان های لق داشته باشیم و شاید روش مبتکرانه ای را روی کودک خود انجام داده باشیم. مطالب زیادی در اینترنت در خصوص راه های کشیدن دندان های لق کودکان وجود دارد که می توان مشاهده کرد، اما فراموش نکنید طبیعت همواره کار خود را به بهترین نحو انجام می دهد و والدین نمی توانند کاری برای جلوگیری از لق شدن دندان های شیری کودکان و یا افتادن آن ها بکنند. به عنوان یک پدر و مادر لازم است درباره راحت ترین و بهترین روش کشیدن دندان های شیری لق کودکان خود اطلاعاتی کسب کنید و آن را برای کودکان خود به کار ببندید. این مقاله به شما کمک می کند تا در صورت لق شدن دندان های کودکتان بهترین راهکار را در پیش بگیرید.
به طور متوسط کودکان از حدود سن ۶ سالگی شروع به از دست دادن دندان های خود می کنند. البته همانطور که به آن اشاره شد این فقط یک سن حدودی است. ممکن است در برخی از کودکان لق شدن دندان های شیری از ۴ سالگی شروع شود و یا حتی تا اواخر ۸ سالگی نیز هنوز کودکی دندان های شیری خود را داشته باشد. روش هایی برای تخمین زمان لق شدن دندان های شیری وجود دارد. برای مثال زمان رشد اولین دندان شیری می تواند نشان دهنده زمان از دست دادن اولین دندان شیری نیز باشد. عموما نوزادان در حدود سن ۶ ماهگی اولین دندان های شیری خود را در می آورند، اما اگر کودک شما اولین دندان خود را زودتر از این موقع مثلاً حدود ۳ یا ۴ ماهگی پیدا کرده است، ممکن است دندان هایش خیلی زود و در حدود سنین ۴ تا ۵ سالگی لق شوند. اما اگر کودک شما اولین دندان شیری خود را در نزدیکی یک سالگی به دست آورده است، انتظار نداشته باشید که دندان هایش تا سن ۷ یا ۸ سالگی لق شوند.
همه انسان ها ۲۰ دندان شیری و ۳۲ دندان دائمی دارند، در دوران کودکی ۲۰ دندان شیری به مرور با دندان های دائمی قوی تر و بزرگ تر جایگزین می شود. همانطور که پیش از این نیز به آن اشاره شد عموماً اولین دندان شیری کودکان در سن ۶ سالگی از دست می رود و آخرین دندان های شیری نیز در حدود ۱۲ الی ۱۳ سالگی می افتند. ۱۲ دندانی که غیر از دندان شیری هستند، دندان های آسیاب دائمی اند. این دندان ها در سه دسته: دندان های آسیاب ۶ ساله، ۱۲ ساله و دندان های عقل قرار می گیرند. این دندان ها معمولاً در فضای خالی انتهای دهان و در پشت دندان های شیری قرار می گیرند.
با وجودی که عموماً انسان ها ۲۰ دندان شیری و ۳۲ دندان دائمی دارند، موارد استثنایی نیز وجود دارد که فرد کمتر از ۳۲ دندان دائمی داشته باشد. در برخی مواقع فرد دندان دائمی برای جایگزین شدن دندان شیری ندارد، بنابراین ممکن است دندان شیری حتی تا سنین بزرگسالی در جای خود باقی بماند. بیشتر این اتفاق برای دندان هایی که دورتر از دندان های جلویی هستند، می افتد.
سابقه خانوادگی و وراثت تاثیرگذارترین عوامل روی دندان های کودک هستند. وقتی که در یک جمع خانوادگی درباره سابقه دندان های خودتان، پدر و مادرتان و یا اجداد آنها صحبت کنید، می توانید اطلاعات زیادی برای دندان های کودک خود کسب کنید، زیرا به احتمال زیاد او هم شبیه شما و یا پدر و مادر و اجدادش خواهد بود.
معمولاً دندان شیری به همان ترتیبی که در می آیند از دست می روند، اما اولین دندان هایی که لق می شوند و می افتند دندان های جلویی هستند و از دست دادن آن ها معمولاً به صورت جفت جفت اتفاق می افتد. برای مثال وقتی دندان نیش سمت راست کودکتان شل شد، انتظار داشته باشید که به زودی دندان نیش طرف مقابل در سمت چپ نیز طی هفته یا ماه های آینده شل شود و بیفتد. معمولاً در ابتدا دندان های پایینی لق می شوند و می افتند و سپس دندان های بالایی لق می شوند.
انتظار داشته باشید کودک شما در حدود سنین ۶ الی ۸ سالگی و در مدت دو سال حدود هشت دندان شیری خود را از دست بدهد که در بیشتر مواقع شامل ۴ دندان جلویی در فک پایین و ۴ دندان جلویی در فک بالا باشد. به محض افتادن دندان های لق، دندان های دائمی شروع به رشد می کنند. ترتیب رشد دندان های دائمی نیز به این صورت است که در ابتدا دندان های جلویی، سپس دندان های نیش و در نهایت دندان های آسیاب رشد می کنند. توجه داشته باشید عموماً آخرین دندان های شیری که از دست می روند دندان های نیش و دندان های مولر فک بالا هستند.
با این حال ممکن است روند لق شدن دندان ها در برخی از کودکان کمی متفاوت باشد. پس اگر فرزند شما به ترتیبی خلاف این ترتیب معرفی شده دندان های خود را از دست داد، اصلاً نگران نباشید، هیچ جای نگرانی نیست! تنها در صورتی باید نسبت به روند لق شدن دندان های شیری کودک خود نگران باشید که سن او نسبت به آنچه در اغلب کودکان اتفاق می افتد، متفاوت باشد. در صورت بروز این امر حتماً باید با متخصص دندانپزشکی اطفال خود صحبت کنید.
روند شل شدن و لق شدن دندان ها و از دست رفتن آن ها ممکن است کمی دردناک باشد. در ادامه نکاتی برای تسکین درد دندان کودکان هنگام لق شدن دندان ها به شما ارائه خواهد شد.
معمولاً در صورتی که اتفاق غیرطبیعی برای کودکتان نیافتد، مثلاً دچار تصادف یا ضربه ناگهانی به دندان ها نشود، چند ماه طول می کشد تا یک دندان لق از دست برود. وقتی یک دندان شیری شروع به لق شدن می کند، در ابتدا ممکن است کودک اصلاً متوجه نشود و بدون هیچگونه مشکلی بتواند بخورد و غذاها را بجود. با این حال رفته رفته با سست شدن ریشه دندان، گاز گرفتن غذا های سخت و ترد مانند سیب، هویج یا چیپس باعث ایجاد ناراحتی در کودک خواهد شد. این مسئله خصوصاً درباره لق شدن دندان های جلویی موجب آزار کودک می شود. تا زمانی که دندان های مولر نیز لق می شوند و جویدن غذا های ترد نیز برای کودک دشوار خواهد شد و او را آزار خواهد داد.
با گذشت زمان رفته رفته ریشه های دندان های شیری تحلیل رفته و این امر می تواند باعث بروز ناراحتی هایی در ناحیه لثه کودک شود. در صورتی که این امر کودک شما را آزار دهد و باعث ایجاد درد در ناحیه دهان و دندان وی شود، ممکن است دیگر تمایل به خوردن غذا نداشته باشد.
گاهی اوقات نیز ممکن است کودک شکایت کند که مسواک زدن برایش دردناک است. این امر بخاطر درد دندان لق شده نیست، بلکه التهاب لثه های اطراف دندان است که او را اذیت می کند. در صورت عدم مسواک زدن و رعایت نکردن بهداشت می توانند باکتری و پلاک هایی در اطراف دندان لق ایجاد شوند و درد دندان را در کودک تشدید کنند. بنابراین گرچه مسواک زدن یک امر سخت و دردناک برای کودکان در این دوره است، اما بهترین و سریع ترین راه برای کاهش درد و التهاب لثه همین مسواک زدن به صورت منظم است. پس حتما مراقبت کنید که کودکتان مرتب و به صورت روزانه مسواک بزند. با این حال بهتر است نرم و ملایم مسواک را روی دندان های لق بکشد. در صورتی که احساس درد کودک شما شدید است، می تواند از داروهای تسکین درد بدون نسخه مانند استامینوفن به صورت موقتی استفاده نماید.
دندان ها توسط ریشه های قوی به فک متصل می شوند. ریشه بیشتر دندان ها ۲ تا ۳ برابر طول ظاهر دندان ها را دارا است. علاوه بر این برخی از دندان های مولر دارای ریشه های چندگانه هستند، که قدرت بیشتری برای حفظ دندان دارند. جالب است توجه کنید دندان های آسیاب بالا معمولا سه ریشه دارند در حالی که دندان های مولر پایین معمولا دارای دو ریشه هستند. دندان های نیش و دندان های جلویی تنها یک ریشه دارند.
از هنگام شروع رشد دندانهای دائمی، این دندانها از عمق به سمت سطح لثه حرکت می کنند. این حرکت دندان ها به سمت سطح، موجب اعمال فشار به ریشه دندان های شیری شده و آن ها را تحلیل میبرد. هرچه دندان دائمی بیشتر به سطح نزدیک شود، ریشه دندان شیری بیشتر تحلیل می رود و کوتاه تر می شود و در نتیجه دندان شیری به تدریج سست می شود. بنابراین تنها در صورت رشد دندان دائمی دندان شیری لق می شود و به همین دلیل است که پیش از این نیز اشاره شد در صورتی که فردی دندان دائمی نداشته باشد، ممکن است حتی تا بزرگسالی دندان های شیری خود را از دست ندهد.
وقتی دندان های شیری لق شود، ریشه آن ها کاملاً از بین می رود و دندان می افتد. به همین دلیل است که در دندان لق شده که می افتد، هیچ ریشه ای مشاهده نمی شود، اما در صورتی که دندان در اثر حادثه یا ضربه از بین برود، در دندان افتاده، ریشه دندان قابل مشاهده است.
همانطور که پیش از این به آن اشاره شد تنها زمانی که دندان های دائمی به سطح نزدیک می شوند، دندان های شیری لق می شوند و می افتند. در بسیاری از مواقع بلافاصله پس از افتادن دندان شیری، دندان دائمی در سطح لثه قابل مشاهده است. از زمانی که دندان دائمی در سطح لثه مشاهده می شود، ۳ الی ۶ ماه طول می کشد تا دندان کاملاً رشد کند.
در صورتی که کودکی دچار ازدحام دندان ها باشد، در این صورت پس از افتادن دندان های شیری ممکن است تا یک سال زمان ببرد تا دندان دائمی او رشد کند. به همین دلیل بیشتر دندان های دائمی بزرگتر از دندان های شیری هستند. در صورتی که دهان کودک فضای کافی برای رشد دندان ها را نداشته باشد، ممکن است دندان های دائمی به صورت کج یا نامرتب رشد کنند. هر چه دهان کودک شلوغ تر باشد، رشد دندان های دائمی بیشتر طول می کشد.
این یک اصطلاح علمی نیست، اما هنگامی که دندان دائمی در حال رشد در فک کودک باشد و دندان شیری وی هنوز نیفتاده باشد، به اصطلاح “دندان کوسه ای” گفته می شود. بیشتر اوقات این اتفاق برای دندان های ردیف پایین می افتد. در این حالت دو ردیف دندان در فک به وجود می آید که ظاهری عجیب و غریب به دهان کودک می بخشد، اما هرگز به اجبار دندان های شیری او را نکشید و اجازه دهید دندان شیری به صورت طبیعی لق شده و بیفتد. پس از افتادن دندان های شیری به مرور زمان، دندان های دائمی در موقعیت صحیح خود قرار می گیرند.
در نهایت در صورتی که دندان دائمی کاملاً رشد کند و دندان شیری اصلاً لق نشده باشد، باید توسط دندانپزشک دندان های شیری کودک کشیده شوند. در صورتی که متوجه شدید کودک شما دندان کوسه ای دارد، نگران نباشید و به او فرصت دهید. در بیشتر مواقع دندان های شیری حتی در این حالت هم به صورت طبیعی می افتند.
در صورتی که کودک شما متوجه لق شدن دندان هایش شد، به او اجازه دهید تا به آرامی دندان را در سر جای خود تکان دهد. این امر به افتادن دندان ها کمک می کند. دقت کنید منظور از تکان دادن دندان در سر جای خود فقط تکان دادن به سمت جلو و عقب نیست، بلکه باید دندان ها بسیار آرام در جهت عقربه ساعت و سپس در خلاف جهت چرخانده شوند. این یک حرکت عالی است که موجب می شود دندان لق سریع تر بیفتد. اما زمانی که دندان شیری تا اندازه زیادی لق شد، نکاتی هست که باید رعایت کنید و در ادامه به آن ها اشاره خواهد شد:
برای تکان دادن دندان بهتر است ابتدا آن را در یک جهت بچرخانید. سپس ۵ تا ۱۰ ثانیه توقف کنید و بعد در خلاف جهت بچرخانید و مجدداً از ۵ تا ۱۰ ثانیه توقف کنید. این کار باعث کشش ریشه ها شده دندان به راحتی از لثه آزاد می شود.
زمانی که یک دندان شیری به بیشترین حد لق شدن خود برسد، تنها یک لحظه برای کندن آن کافی است. ممکن است کودک شما تصادفی در حال خوردن چیزی باشد و ناگهان دندان لق او کنده شود. غذاهایی هستند که می توانند به افتادن دندان های شیری کمک کنند؛ برای مثال گاز گرفتن غذاهای سفت و سخت با دندان های لق جلو باعث سریع تر افتادن این دندان ها می شود.
غذاهایی هستند که به افتادن سریع دندان کمک می کنند. ممکن است کودک شما در حال خوردن غذایی باشد و تصادفاً دندان وی بیفتد. بیشتر می توان از گاز گرفتن غذاهای سفت با دندان های جلویی برای راحت تر کنده شدن آن ها استفاده کرد. حتی با وجودی که مصرف بعضی غذاها مضر است، اما خوردن آبنبات های چسبناک و جویدنی نیز به افتادن دندان های لق کمک می کند.
در صورتی که همه روش ها را امتحان کردید و دندان لق کودک شما نیافتاد، دو راهکار وجود دارد. یا اینکه کمی بیشتر به او زمان دهید و یا اینکه از دندانپزشک اطفال کمک بگیرید. با یک متخصص دندانپزشکی اطفال تماس بگیرید تا او در این کار به شما کمک کند. دندانپزشکان اطفال از داروها و ابزار آلات خاصی برای کشیدن دندان های شیری نسبتا نرم کودکان استفاده می کنند. بنابراین توصیه می کنیم بدون هرگونه نگرانی در مسیر لق شدن دندان های دائمی شیری و رشد دندان های دائمی با کودک خود همگام باشید و همواره در صورت مشاهده هرگونه مشکل با دندانپزشک تماس بگیرید.