در این نوشته می خوانید:
ارتودنسی یکی از روش های درمانی دهان و دندان به شمار می رود که در آن هرگونه بینظمی یا ناهنجاری فکی و دندانی اصلاح میشود و در نتیجه بیمار اعتماد به نفس خود را باز می یابد. یکی از مهم ترین مزیت های درمان ارتودنسی در کودکان در کنار زیبایی بخشیدن به ظاهر کودک، بهبود گفتار وی با اصلاح موقعیت دندان و فک ها است. در اصطلاح دندانپزشکی، “مال اکلوژن” هرگونه اختلال در ناحیه دندان و فک است که می توانند در بروز اختلالات گفتاری تاثیر چشمگیری داشته باشند.
لازم به ذکر است، متخصصین ارتودنسی کودکان با به کارگیری روش های مختلف، می توانند مال اکلوژن و سایر ناهنجاری های دهان و دندان را بهبود بخشیده و در نتیجه می توانند به کاهش مشکلات گفتاری کودک نیز کمک کنند. مشکلات گفتار و تکلم در دوران کودکی می تواند موجب تضعیف اعتماد به نفس کودکان شده و در آینده آن ها تاثیر منفی بر جای بگذارد. به همین دلیل مراجعه به موقع جهت درمان ارتودنسی و اصلاح گفتار کودکان امری حائز اهمیت است. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با اختلالات گفتاری که با روش های ارتودنسی قابل درمان است، آشنا شوید.
بروز اختلالات گفتار در کودکان می تواند دلایل متعددی داشته باشد. از جمله مهم ترین این دلایل می توان اختلالات مادرزادی مانند شکاف کام، وجود مشکلات شنوایی و یا ژنتیک را نام برد. با وجودی که تکلم و گفتار یکی از بدیهی ترین اعمال انسان است، اما در عمل یک فرآیند زنجیره ای است که توسط مغز کنترل می شود. زمانبندی، کنترل اعصاب و عضلات و پردازش مغز فرایند پیچیده ای است که اختلال در هر مرحله می تواند در فرآیند گفتار اختلال ایجاد کند. لب، زبان، تارهای صوتی، کام سخت و نرم، حفره های بینی، ریه ها، برآمدگی آلوئول و در نهایت دندان ها و فک ها همگی جزو اعضای موثر در تولید صدا و درنتیجه گفتار محسوب می شوند که وجود مشکل در هریک از آن ها می تواند فرایند گفتار و تکلم کودک را با مشکل رو به رو کند. برخی از این مشکلات به طور مستقیم با مشکلات فکی-دندانی در ارتباط هستند.
به عنوان مثال برای تولید برخی از صداها، زبان باید سطح داخلی دندان ها را لمس کند. همچنین دندان ها برای تلفظ صحیح صامت ها و برخی از صداها باید بتوانند جریان هوا را کنترل کنند. بنابراین چنانچه دندان ها در جای مناسب قرار نداشته باشند، باعث بروز مشکلات گفتاری می شوند. مال اکلوژن ها (که شامل اوربایت، اپن بایت، آندربایت، کراس بایت و…) جزو شایع ترین دلایل بروز اختلالات گفتاری در کودکان محسوب می شوند.
همانطور که پیش از این نیز به آن اشاره شد، اختلالات گفتاری در اثر عوامل مختلفی به وجود می آیند. چنانچه دلیل بروز اختلالات گفتاری وجود ناهنجاری و قرارگیری نادرست دندان ها یا ساختار ناقص فک باشد، با استفاده از روش های ارتودنسی می توان این اختلالات را برطرف نمود. متخصص ارتودنسی اطفال می تواند با قرار دادن دندان ها در جای صحیحشان و رفع اختلالات فک، مشکلات گفتاری کودکان را برطرف نماید. متخصص ارتودنسی در ابتدا به طور دقیق موقعیت دندان ها و فک کودک را بررسی نموده، تلاش می کند در طول مدت درمان ارتودنسی به تدریج ساختار فک ها و موقعیت دندان ها را اصلاح کند. درنتیجه مال اکلوژن کودک را برطرف نموده و مشکلات گفتاری ناشی از این اختلالات را نیز درمان می کند. شدت و نوع ناهنجاری و سن کودک از جمله مواردی است که در مدت زمان درمان اختلالات گفتاری او تاثیرگذار است.
بیشتر کودکان تا حدود ۴ سالگی نوک زبانی صحبت می کنند. این مشکل به مرور زمان با توسعه دایره واژگان کودک و تسلط او بر نحوه تلفظ حروف برطرف می شود. به عنوان مثال بیشتر کودکان در تلفظ صداهای /س/ و /ز/ مشکل دارند و آن را نوک زبانی بیان می کنند. این مسئله بیشتر به دلیل خروج نادرست هوا رخ می دهد و عموماً در کودکانی اتفاق می افتد که مبتلا به اوربایت یا اپن بایت باشند. برای برطرف کردن این مشکل، متخصص ارتودنسی می تواند از ابزارهای ارتودنسی متحرک یا براکت ها (ارتودنسی ثابت) استفاده نماید. توجه داشته باشید که افتادن دندان های شیری جلو و عادت به مکیدن انگشت، از دیگر دلایل نوک زبانی حرف زدن کودکان به شمار می رود.
کودکان دچار اختلالات گفتاری، علاوه بر مشکل در تلفظ صداهای /س/ و /ز/، در تلفظ صداهایی که نیاز به تاکید خاص دارند، مانند /د/، /ت/ و /ن/ با مشکل رو به رو می شوند. دلیل بروز این مسئله نیز می تواند وجود اختلالاتی مانند آندربایت، کراس بایت و یا اپن بایت باشد. خوشبختانه به لطف روش های درمانی ارتودنسی و استفاده از انواع براکت های ثابت یا متحرک، می توان این اختلال را نیز برطرف نمود.
چنانچه کودک در دهان خود فضای کافی نداشته باشد، ممکن است آواهای گفتاری را بریده بریده ادا کند که به این حالت لکنت زبان گفته می شود. چنانچه بتوان لکنت زبان کودک را زود و قبل از ورود به دوران نوجوانی تشخیص داد، می توان رشد فک را هدایت نموده و فضای کافی برای رشد دندان های دائمی را ایجاد کرد. در نتیجه دیگر آواهای گفتاری بریده بریده ادا نمی شوند و لکنت زبان درمان خواهد شد.
بیشتر مردم گمان می کنند روش درمان ارتودنسی در کودکان تنها کاربرد زیبایی دارد. این در حالی است که ارتودنسی یکی از پرکاربرد ترین روش ها برای درمان اختلالات گفتاری کودک محسوب می شود. پس از قرار گرفتن کودک تحت درمان ارتودنسی، به تدریج علاوه بر مرتب شدن دندان ها و اصلاح ساختار فک، مشکلات گفتاری کودک نیز بر طرف خواهد شد. توجه داشته باشید ممکن است کودکان در چند روز اول پس از گذاشتن براکت کمی خنده دار صحبت کنند و یا اختلال گفتاری آن ها شدیدتر شود، اما اصلاً جای نگرانی نیست. پس از مدتی که دهان و دندان کودک به وجود براکت ها و ابزارهای ارتودنسی عادت کند، گفتار او مجدداً به حالت عادی باز می گردد و حتی پس از پایان دوره درمان ارتودنسی، کودک می تواند بدون وجود مشکلات گفتاری تکلم داشته باشد. توجه داشته باشید هر چه سن کودک بیشتر شود، روش درمان ارتودنسی برای درمان مشکلات گفتاری، محدود تر و طول مدت درمان، بیشتر خواهد شد.
برای این که گفتار درمانی همراه با ارتودنسی بهترین نتیجه را برای بیمار به همراه داشته باشد، لازم است کودکان از ابتدای رویش دندان های شیری به طور منظم توسط متخصص دندانپزشکی اطفال معاینه شوند. با توجه به اینکه دندان ها و فک کودکان در سنین ۷ سالگی هنوز در حال رشد است، در صورت بررسی دندان ها و فک کودکان و تشخیص وجود مال اکلوژن و اختلالات گفتار، می توان هر چه زودتر توسط متخصص دندانپزشکی اطفال کودک را به یک ارتودنتیست متبحر معرفی کرد و اقدام به درمان ارتودنسی نمود و مشکلات گفتاری وی را نیز برطرف کرد.
توجه داشته باشید که وجود مشکلات گفتاری می تواند موجب بروز استرس، اضطراب و تضعیف اعتماد به نفس در کودکان شود و بنابراین درمان این مشکلات مسئله حائز اهمیتی است. به همین دلیل توصیه می شود از همان ابتدا کودکان خود را برای معاینه دهان و دندان نزد دندانپزشک متخصص اطفال ببرید و در صورت وجود هرگونه اختلال یا مشاهده علائم ناهنجاری، خیلی سریع کودک به ارتودنتیست ارجاع داده شده و نسبت به درمان آن اقدام گردد.