در این نوشته می خوانید:
دوران کودکی با ماجراجویی و بعضاً حادثه همراه است و به همین دلیل مشکلات دندانپزشکی کودکان هم متعدد هستند. برخی از این مشکلات ممکن است به دلیل سقوط کودکان از ارتفاع یا انجام بازیهای کودکانه باشد یا حتی ممکن است برخی از آنها به صورت ژنتیکی به آنها انتقال پیدا کرده باشد. حتی خانواده ها هم می توانند در مشکلات دندانهای کودکان خود نقش داشته باشند و آموزش اشتباه آنها منجر به جدی تر شدن مشکلات دهان و دندان کودکان شود.
ممکن است هر کدام از کودکان مشکلات دندانپزشکی خاص خود را داشته باشند، اما در این مطلب به رایج ترین مشکلات دندانپزشکی کودکان اشاره خواهیم کرد و نحوه جلوگیری از پیشرفت آنها را خواهیم گفت.
پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین شرایط مزمن در دوران کودکی است که معمولاً ۲۰ درصد از کودکان در محدوده سنی ۵ تا ۱۱ سالگی دارای حداقل یک دندان پوسیده و ۱۳ درصد از نوجوانان هم همین مشکل را دارند. پوسیدگی دندان توسط انواع خاصی از باکتری ها به وجود میآید که در دهان خود فرد حضور دارد. این پوسیدگی ها در ابتدا به صورت یک لایه پلاک هستند که روی دندان تشکیل شده و با تولید اسید و از بین بردن لایه مینای دندان منجر به فرسایش تدریجی دندان ها و پوسیدگی آنها می شوند.
غذاهای سرشار از کربوهیدرات به رشد پلاک و پوسیدگی دندان و در نتیجه مشکلات دندانپزشکی کودکان کمک می کنند. برای کودکان رایج ترین غذاها شامل آبنبات، کلوچه و آبمیوه میشود. در ضمن غذاهای پخته شده مانند ماکارونی، برنج و همچنین سیب زمینی و نان در تشکیل پلاک روی دندان کودکان نقش دارند و منجر به پوسیدگی درمان میشوند. خبر خوب این است که پوسیدگی دندان با رعایت تکنیکهای صحیح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان و همچنین مراجعه به دندانپزشک اطفال و کودکان قابل پیشگیری است. در ضمن باید مصرف غذاهای قندی هم برای کودکان به حداقل برسد.
این پدیده که تحت عنوان هالیتوزیس هم شناخته میشود بدون در نظر گرفتن محدوده سنی می تواند برای همه افراد جامعه مشکلساز باشد. در ساده ترین حالت ممکن می توانیم بوی بد دهان را به غذایی که خورده ایم ربط دهیم. با این حال بوی بد دهان در کودکان ممکن است مشکلات عمیق تری را هم نشان دهد.
بوی بد دهان به عنوان یکی از مشکلات دندانپزشکی کودکان توسط باکتری ها ایجاد می شود. این باکتری ها از غذای باقیمانده و مایعات در دهان تغذیه می کنند و سولفید هیدروژن تولید میکند که منجر به بوی بد دهان میشود. همانند بزرگسالان بوی بد دهان در کودکان بعد از بیدار شدن صبح گاهی بیشتر است. معمولا در طول شب باکتری ها در دهان تکثیر می شوند و این در ساعات اولیه صبح خود را نشان می دهد.
البته وجود باکتری ها در دهان ممکن است ناشی از سایر مشکلات دندانپزشکی کودکان باشد. به عنوان مثال، مشکلاتی مانند بیماری لثه یا عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و همچنین خشکی دهان از شایعترین عواملی هستند که منجر به بوی بد میشود. در افراد بزرگسال معمولاً سینوزیت مزمن یا دیابت یا حتی پوسیدگی دندان و مشکلات گوارشی مشکل ساز هستند. برای جلوگیری از این مشکل میتوان بهداشت مناسب دهان و دندان مخصوصاً مسواک زدن و شستشوى زبان را تجویز کرد و در کنار آن مسواک زدن و استفاده از محلول های دهانشویه آنتی باکتریال بهترین گزینه ها هستند.
یکی دیگر از شایعترین مشکلات دندانپزشکی کودکان وجود دندانهای حساس است. اگر کودک شما به هنگام مصرف غذاهای گرم یا سرد یا حتی مایعات دچار حساسیت و ناراحتی میشود به احتمال زیاد دندانهای او مشکل دارند. گاهی حتی هوای سرد یا گرم هم می تواند برای کودک مشکل ساز باشد. خبر خوب این است که حساسیت لزوماً نشانه بدی نیست، اما در برخی موارد مشکلات جدی دندانپزشکی را هم نشان میدهد.
اگرچه حساسیت دندان ها در افراد بالغ بیشتر است اما بچهها نیز مستعد ابتلا به این بیماری هستند. دندان کودکان حساس تر از بزرگسالان است و به راحتی توسط پلاک و اسید باکتریها فرسوده می شود. هرچه مینای دندان کودک از بین برود لثه های کودک هم شروع به تحلیل رفتن میکنند و ترک هایی که در سطح دندان ایجاد می شود منجر به حساس شدن اعصاب دندان و در نتیجه حساسیت دندان ها می شود.
برای مبارزه با حساسیت دندان به عنوان یکی از بزرگترین مشکلات دندانپزشکی کودکان و بزرگسالان، استفاده از مواد شیار پوش روی دندان ها ضروری است. در این شیوه دندانپزشک اطفال و کودکان از فیشور سیلانت برای پر کردن شیار روی دندان ها استفاده می کند و مینای دندان را با فلوراید تراپی تقویت می کند. همچنین استفاده از مسواک نرم در منزل می تواند به مرور زمان سطح دندان ها را به شکل طبیعی برگرداند و از ترک روی دندانها جلوگیری کند.
یکی از رایجترین رفتار های مربوط به دوران کودکی مکیدن انگشت شست است. بسیاری از کودکان این عادت را از زمانی که در رحم مادر بوده اند به همراه خود آورده اند و تا دوران نزدیک به پیش دبستانی هم انجام میدهند. با توجه به اینکه مکیدن انگشت شست باعث آرام شدن کودکان می شود تا زمانی که یک یا دو یا حتی سه ساله هستند مشکلی ایجاد نمیکند و به خودی خود از بین میرود.
زمانی مکیدن انگشت شست به یکی از مشکلات دندانپزشکی کودکان تبدیل میشود که تا سنین بالا ادامه پیدا کند و سلامت دندان ها را تحت تاثیر قرار دهد. اگر کودک شما با مکیدن انگشت خود را بصورت دائمی ادامه دهد نوعی فشار روی دندان ها و استخوان کام خود به وجود میآورد که رشد طبیعی دندانها را مختل کرده و نظم طبیعی آنها را از بین میبرد.
متاسفانه مکیدن انگشت شست میتواند به دندانهای دائمی آسیب برساند. به همین دلیل خانواده ها باید قبل از سن چهار سالگی از راهکارهای مختلفی برای ترک این عادت استفاده کنند که در مقالات گذشته به آنها اشاره کردیم. ادامه پیدا کردن این روند مشکلات گفتاری و ظاهری زیادی برای کودک ایجاد میکند که برای درمان مشکلات دندان پزشکی کودکان باید از ارتودنتیست کمک بگیرید.
بیماری لثه یا التهاب بافت لثه غالباً به دلیل بهداشت ضعیف دهان و دندان و در نتیجه ایجاد پلاک به وجود می آید و می تواند به استخوان فک آسیب برساند و منجر به افتادن دندان ها شود. تشکیل پلاک روی دندان ها و تبدیل شدن آن به تارتار به مرور زمان لثهها را هم تحت تاثیر قرار می دهد. در فاز اولیه معمولاً لثه های کودک قرمز و متورم هستند. خونریزی به هنگام مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان به عنوان اصلی ترین ویژگی این حالت است.
بیماری لثه قابل پیشگیری است با انجام کارهای ساده ای مانند مسواک زدن روزانه و کشیدن نخ دندان و همچنین مراجعه منظم به دندانپزشک می توان از آن جلوگیری کرد. اگرچه نمی توانیم بیماری لثه را به عنوان شایعترین مشکلات دندانپزشکی کودکان معرفی کنیم، اما در بسیاری از موارد برای کودکان رخ می دهد. شستشوی مرتب و تمیز کردن عمیق دندانها و همچنین مصرف آنتی بیوتیک یا داروهای دیگر برای جلوگیری از عفونت مواردی دیگری هستند که برای درمان بیماری لثه به کار برده می شوند.
این پدیده در علم دندانپزشکی تحت عنوان براکسیم شناخته میشود و یکی از بیماری های شایع در بین کودکان مدرسه ای است. معمولاً از بین هر ۱۰ کودک در حدود ۲ یا ۳ نفر دچار دندان قروچه هستند. کودکانی که دندان های فوقانی آنها با دندان های پایینی مطابقت ندارد، معمولاً با این مشکل دست و پنجه نرم میکنند. البته دلایل دیگرى مانند آلرژى ، کمبود ویتامین و املاح معدنى ، انگل هاى روده اى و … هم مى تواند سبب بروز این پدیده شود. با توجه به فشاری که به دندانها وارد میشود وجود درد در عضله های فک و همچنین درد در دندان و گوش موضوع دیگری است که به همراه دندان قروچه در کودکان دیده میشود.
خوشبختانه در بیشتر موارد دندانقروچه نیازی به درمان ندارد و با بزرگ شدن کودک متوقف می شود. اما در برخی موارد اگر این عادت ادامه پیدا کند به تدریج دندانهای دائمی و دندانهای شیری را از بین میبرد و منجر به درد عضلانی میشود. دندانپزشکان برای این گروه از مشکلات دندانپزشکی کودکان استفاده از گارد محافظ دهان را پیشنهاد می دهند. در ضمن مشورت با دندانپزشک اطفال و کودکان می تواند شما را به شیوه درمانی مناسب برساند.
مشکلات دندانپزشکی کودکان فقط به همین موارد محدود نمیشوند اما شایع ترین آنها را می توانیم در این شش مورد خلاصه کنیم و به دنبال راه پیشگیری برای آنها باشیم.