آشنایی با ساختار دندان
مسائل مهم کودکان در دندانپزشکی
تیر ۵, ۱۳۹۸
عصب کشی دندان شیری
مرداد ۱۹, ۱۳۹۸
در این نوشته می خوانید:
دندان به عنوان یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین قسمت‌های بدن شناخته میشود که روی نحوه صحبت کردن فرد، غذا خوردن، هضم غذا، و هم روی شکل ظاهری فرد تأثیر می گذارد. این عضو سفید و محکم در دو دسته شیری و دائمی رشد می‌کند و انواع مختلفی دارد. دندانها در زندگی هر فرد نقش حیاتی بازی می‌کنند و به همین دلیل متخصصین دندانپزشکی همواره در حال تلاش برای حفظ این عضو حیاتی بدن هستند.
به همین دلیل، ما هم برای شروع سلسله مقالات خود در زمینه دندانپزشکی کودکان، در این مطلب به معرفی دندان و ساختار آن خواهیم پرداخت و نکاتی در مورد شرایط محافظت از آنها ذکر خواهیم کرد.
دندان از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟
دندان سخت‌ترین و محکم‌ترین بافت موجود در بدن انسان است که از آن برای جویدن استفاده میشود. گرچه جویدن و گاز گرفتن اصلی‌ترین وظایف دندانها به شمار می‌آیند، اما وجود آنها در حرف زدن و همچنین در حفظ شکل ظاهری فرد بسیار مهم است. دندانها یک بافت زنده هستند که در طول حیات فرد با آن رشد می‌کنند و دائماً در حال تغییر هستند. کوتاهی در مراقبت از آنها فرد را با مشکلات مختلفی مانند خوردگی و شکستن آن مواجه می‌کند.
بطور کلی ساختار دندان به بخش‌های زیر تقسیم بندی میشود:
- مینا: سخت‌ترین و بیرونی‌ترین قسمت دندان است که به رنگ سفید دیده میشود و عمدتاً از فسفات کلسیم و سایر مواد معدنی سنگین و محکم ساخته شده است.
- عاج: عاج هم به عنوان یک بافت سخت و محکم شناخته میشود که در زیر لایه مینای دندانها قرار می‌گیرد. این بخش از دندانها دارای لوله‌های میکروسکوپی و ریز است. اگر لایه مینا آسیب ببیند، سرما و گرما خیلی راحت وارد قسمت عاج میشود و فرد حساسیت و درد را احساس می‌کند.
- پالپ: ساختار درونی و زنده داخل دندانها است که بسیار نرم و سبک‌تر از سایر قسمتها است. در این قسمت عروق خونی و اعصاب قرار گرفته‌اند که وظیفه آنها تغذیه ریشه دندان و همچنین حفظ حالت طبیعی آنهاست.
- سمنتوم: سمنتوم (Cementum) یک لایه بافت همبند است که ریشه‌های دندانها را به دقت به لثه‌ها و همچنین استخوان فک متصل می‌کند.
- الیاف لیگامان پریودنتال: الیاف لیگامان پریودنتال یا رباط پریودنتال بافتی بسیار محکم است که دندانها را به صورت محکم روی فک نگه می دارد.
حالا اگر این بخش ها را در کنار یکدیگر قرار دهیم، با یک بافت بسیار محکم و نفوذ ناپذیر مواجه هستیم که تا زمانی که مراقبت کامل از آنها صورت گیرد، دچار مشکل نمی‌شوند.
آشنایی با ساختار دندان
آشنایی با انواع دندان
هر فرد بالغی در دهان خود ۳۲ دندان دارد. در حقیقت در سن ۱۳ سالگی و بعد از جایگزین شدن دندانهای شیری، تعداد این دندانها باید به ۳۲ عدد برسد. این در حالی است که هر کدام از آنها وظیفه‌های مختلفی دارند و ترتیب آنها به شکل زیر است:
- دندانهای پیشین (Incisors): این دندانها در مجموع ۸ عدد هستند که ۴ عدد آنها در فک بالا و ۴ عدد آنها در فک پایین قرار دارند.
- دندانهای نیش (Canines): دندان‌هایی با ظاهر نوک تیز که در دو طرف دندانهای پیشین قرار می‌گیرند و تعداد آنها ۴ عدد است.
- دندانهای آسیاب کوچک (Premolars): این دندانها نیز ۸ عدد هستند که بین دندانهای نیش و دندانهای آسیاب بزرگ قرار می‌گیرند.
- دندانهای آسیاب بزرگ (Molars): تعداد این دندانها نیز ۸ عدد است که در انتهای دهان فرد قرار می‌گیرند و بهترین ابزار برای خرد کردن غذا هستند.
- دندانهای عقل (Wisdom teeth): این دندانها معمولاً در سن ۱۸ سالگی رشد می‌کنند و در اغلب موارد به منظور جلوگیری از تأثیر آنها روی دندانهای دیگر، به کمک جراحی خارج می‌شوند.
آشنایی با ساختار دندان
برخی از مشکلات شایع دندان
با توجه به توضیحاتی که برای ساختار دندانها ارائه شد، معمولاً مقاومت بسیار بالایی در برابر شرایط خورنده و شرایط اسیدی دهان دارند. اما در برخی موارد به دلیل کوتاهی فرد در رعایت بهداشت دهان و دندان، ممکن است به مرور زمان لایه‌هایی مانند پلاک بر روی آنها تشکیل شوند که منجر به رشد باکتری‌ها شده و در نتیجه سطح آنها را خراب می‌کند. این در حقیقت نخستین گام است، در گام‌های بعدی اتفاقات بسیار تلخ‌تر و بدتری رخ می‌دهد که ممکن است منجر به از دست رفتن دندانها شود. از جمله شرایطی که ممکن است برای دندانها رخ دهند عبارتند از:
- خوردگی یا پوسیدگی دندانها: باکتری‌ها از طریق مسواک زدن، و همچنین با کمک ویژگی های مختص دهان هر فرد و بزاق آن از بین می‌روند، اما اگر این ایمنی سازی به شکل درست انجام نشود، آسیب های عمیقی به ساختار دندانها وارد می سازد. این وضعیت به طور ویژه برای دندانهای آسیاب بزرگ و آسیاب کوچک رخ می‌دهد که عواقب جبران ناپذیری برای آنها دارد.
- بیماری پریودنتال یا بیماری لثه: بیماری پریودنتال که بیماری لثه هم نامیده میشود، عمدتا به‌دلیل تجمع باکتری‌های ناشی از پلاک و جرم دندان در دهان ایجاد میشود. عدم رعایت بهداشت اصلی‌ترین عامل بروز چنین مشکلی است.
- ژنژیویت لثه: این بیماری به صورت التهاب قسمت سطحی لثه‌ها و در اطراف و بین تاج دندانها رخ می‌دهد و اصلی‌ترین دلیل آن تجمع پلاک و تشکیل یک لایه باکتری روی سطح دندان است.
- تشکیل پلاک: پلاک لایه چسبنده و بی رنگ متشکل از باکتری و مواد مغذی است که روی سطح دندان ایجاد میشود. پس از خوردن غذای شیرین پلاک‌ها به سرعت بر روی دندانها تشکیل می‌شوند و پاک کردن آنها به کمک مسواک راحت است.
- تشکیل تارتار( جرم دندان): اگر پلاک تشکیل شده در مرحله قبل با کمک مسواک و نخ دندان برداشته نشود، به مرور زمان با مواد معدنی ترکیب میشود و یک لایه بسیار سخت‌تر به نام تارتار تشکیل میشود. برای زدودن تارتار باید از تمیز کردن دندانها یا همان جرم گیری استفاده شود.
- اور بایت (Overbite): نوعی اختلال در وضعیت دندانها است که در آن، فک بالا می‌تواند به طور کامل دندانهای فک پایین را بپوشاند.
- آندربایت (Underbite): در این حالت ساختار استخوان فک از حالت طبیعی بلندتر است و می‌تواند تمامی دندانهای فک بالا را بپوشاند.
- دندان قروچه: نوعی مشکل دندانپزشکی است که به دلیل فشار بیش از حد، اضطراب یا اختلالات خواب رخ می‌دهد و فرد در طول خواب فشار بیش از حدی به دندانهای خود وارد می‌کند.
آشنایی با ساختار دندان
با توجه به شرایطی که هر کدام از این موارد برای فرد به وجود می آورند، راهکارهای درمانی مختلفی توسط دندانپزشکان و متخصصین پیشنهاد میشود. به عنوان مثال، ممکن است که مشکل شما با یک مسواک زدن معمولی یا کشیدن نخ دندان برطرف شود. اما در برخی موارد درمان ریشه دندان یا حتی استفاده از روش‌های مختلف ارتودنسی را می‌طلبد. در برخی موارد هم متخصص مجبور به خارج کردن دندان طبیعی شده و برای جایگزین آن از ایمپلنت دندانها استفاده می‌کند. در مطالب بعدی تلاش خواهیم کرد تا در مورد دندان شیری و ساختار آن و تفاوتهای مهمی که با دندان دائمی دارند مطالبی را عنوان کنیم.
اگر پرسشی در زمینه دندانپزشکی اطفال یا کودکان دارید، برای مطرح کردن آن با ما تماس بگیرید.