اهمیت تغذیه در سلامت دندان کودکان

تغذیه و سلامت دندان کودک رابطه بسیار نزدیکی باهم دارند. بهتر است بدانید که کودکان برای آن که دندان های سالمی داشته باشند و یا با پوسیدگی و مشکلات دندانی دیگر مواجه نشوند، همواره باید تغذیه سالم و صحیحی را دنبال کنند. در اصل، خوردن غذای سالم در کودکان، علاوه بر تاثیراتی که بر رشد جسمی آن ها دارد، منجر به سلامت دهان و دندان نیز خواهد شد. به این ترتیب، برنامه غذایی کودک همواره باید تمامی گروه های غذایی را در بر بگیرد و با انتخاب مواد غذایی سالم همراه باشد.

تغذیه و سلامت دندان کودکان

چه رابطه ای بین سلامت دندان های کودک و تغذیه آنها وجود دارد؟

بر اساس آنچه از تحقیقات و نظر کارشناسان تغذیه بر می آید، برای اینکه کودکان رشد مناسب داشته باشند و سالم بمانند، باید تمامی گروه های غذایی را دریافت کنند. برخی مواد غذایی از جمله تنقلاتی نظیر شکلات، آبنبات، کیک، کلوچه، نوشیدنی ها و آبمیوه های شیرین، کربوهیدرات ها، غذاهای شور و پرنشاسته مانند چیپس و چوب شور، از جمله مواردی هستند که می توانند پوسیدگی دندان های کودک را در پی داشته باشند. در اصل، یکی از مواردی که بدون هیچ شکی می توان آن را علت پوسیدگی دندان دانست، طولانی شدن مدت زمانی است که کربوهیدات ها بر روی دندان باقی می مانند.

در ادامه برخی از مواد غذایی ضروری که بهتر است در برنامه غذایی کودکان گنجانده شود را نام خواهیم برد. با هماهنگ کردن یک برنامه غذایی که بر اساس نکات زیر تهیه می شود، تا حد زیادی رشد سالم کودک خود را تضمین خواهید کرد.

• به یاد داشته باشید که همواره میوه ها و سبزیجات مختلف و تازه را در خانه نگه دارید. در این صورت می توانید به جای مواد قندی و کربوهیدرات دار، از میوه ها و سبزیجات در میان وعده هایی سالم استفاده کنید. هر چه میزان آبی که در بافت میوه و سبزی وجود دارد بیشتر باشد، مقدار مواد مغذی که به بدن و دندان های کودک شما می رسد، بیشتر خواهد بود. به همین دلیل، بهتر است از میوه ها و سبزیجات پر آب نظیر خربزه، گلابی، کرفس و خیار استفاده نمایید. خوردن برخی میوه ها مانند موز و تنقلاتی مانند کشمش را باید محدود کنید. زیرا این نوع میوه ها دارای قند زیادی هستند. فراموش نکنید که بعد از مصرف این گونه میوه ها حتما دندان های کودک خود را مسواک کنید.
• سعی کنید انواع پنیر را در وعده غذایی اصلی و یا میان وعده ها مصرف کنید. پنیرهای گوناگونی در بازار وجود دارند که بهترین آن ها برای مصارف مختلف عبارت اند از پنیر چدار، مونتری جک، سوئیسی. این گونه پنیرها کمک می کنند تا تزریق بزاق به صورت فزاینده ای تحریک شده و باقی مانده های غذا سریع تر از روی دندان ها شسته شوند.
• سعی کنید کودکتان از مصرف غذاهای چسبناک و سفت تا حد امکان دوری کند. برخی از مواد غذایی نظیر انجیر خشک، کشمش، کلوچه های بلغور جو، لوبیای ژله، عسل، کارامل و شیره به دندان های کودک می چسبند و بنابراین شستشوی آن ها از دندان ها به کمک بزاق سخت می شود. هرگاه که کودک شما از این نوع مواد غذایی استفاده می کند به او یادآور شوید که دندان های خود را پس از خوردن آن ها با مسواک تمیز بشوید.
• بهتر است که از غذاها و مواد غذایی شیرین تنها در وعده های اصلی استفاده نمایید و از مصرف آن ها در میان وعده ها اجتناب کنید. در صورتی که می خواهید لذت خوردن شیرینی را از کودک خود دریغ نکنید، بهتر است پس از خوردن غذا از شیرینی مورد نظر خود به عنوان دسر استفاده کنید. زیرا معمولا در هنگامی که به زمان غذا خوردن نزدیک هستند، شدت ترشح بزاق بیشتر شده و امکان بیشتری وجود دارد که دندان ها از مواد شیرین پاک سازی شوند. از طرفی مصرف نوشیدنی به هنگام خوردن غذا، شیرینی ها را از روی دندان پاک می کند. به این ترتیب، این کار به سلامت دندان ها کمک خواهد کرد.

تغذیه و سلامت دندان کودکان

• تلاش کنید تا فرزندانتان کمتر میان وعده بخورد. در واقع مهم نیست که در هر میان وعده کودک شما چقدر مواد غذایی مصرف می کند. آنچه مهم است تعداد دفعات میان وعده ها است که باید تا حد امکان کم باشد. اینکه کودک چندین بار میان وعده مصرف کند باعث می شود تا در فضای دهان همواره مواد غذایی برای مصرف باکتری ها وجود داشته باشد. در واقع، افزایش تعداد دفعات میان وعده ها بدون آنکه کودک پس از آن ها مسواک بزند، منجر به ایجاد پلاک و جرم دندان و پوسیدگی دندان خواهد شد. به این ترتیب، سعی کنید تعداد میان وعده ها از بیش از یک یا دو بار در طول روز تجاوز نکند و پس از آن هم کودک حتما باید مسواک بزند.
• سعی کنید تا حد امکان از غذاهای شیرین و مواد قندی که بر روی دندان باقی می مانند، خودداری کنید. برخی مواد غذایی مانند آبنبات های سفت و آبنبات های چوبی، نقل و شکلات، قطره های سرفه و مانند آن ها نقش بسزایی در پوسیدگی دندان های کودکتان دارند. زیرا مواد قندی آن ها بر روی دندان ها باقی می مانند.
• همواره مواد غذایی را خرید کنید که فاقد شکر بوده و یا شیرین نباشند.
• به هیچ عنوان شیشه و یا بطری کودک را از موادی مانند شیر، شیرخشک، نوشابه و یا آب میوه پر نکنید. ممکن است لازم باشد تا موقع خواب به کودک خود شیشه و یا بطری بدهید. در صورتی که می خواهید ظرف کودک را پر کنید از آب ساده استفاده نمایید تا از ماندن مواد قندی در محیط دهان و دندان های کودک جلوگیری کنید.
• به جای آنکه آبمیوه و یا نوشابه به کودک خود پیشنهاد دهید، مرتب به او نوشیدن آب را پیشنهاد دهید. زیرا آب میوه ها و حتی شیر قند دارند که می توانند منجر به پوسیدگی دندان شوند. اما آب به دندان آسیب نزده و اتفاقا قادر خواهد بود تا ذرات غذایی که ممکن است در دهان و در بین دندان ها باقی مانده باشند را بشوید.
• مصرف کلسیم به صورت مرتب باعث استحکام استخوان ها و دندان های کودک می شود. بنابراین، همواره منابع غنی از کلسیم را در رژیم غذایی کودک قرار دهید تا بتوانید کلسیم لازم را به بدن او برسانید. کلم بروکلی، شیر و ماست از جمله منابع غنی از کلسیم به حساب می آیند.
• در صورتی که کودک شما به جویدن آدامس علاقه دارد، بهتر است از آدامس هایی که با زایلیتول شیرین می شوند و یا از آدامس های بدون قند استفاده نمایید. جالب است بدانید که بر اساس نتایج تحقیقات زایلیتول می تواند میزان باکتری های موجود در فضای دهان را کاهش داده و جویدن آن منجر به تحریک ترشح بزاق خواهد شد. به این ترتیب، نه تنها برای دندان ها ضرر ندارد بلکه به سلامت آن ها نیز کمک خواهد کرد.

تغذیه و سلامت دندان کودکان

در مسواک زدن و مراجعه به دندانپزشک کودک به چه نکاتی باید توجه کرد؟

• مطمئن شوید که برای شستن دندان های کودک زمان کافی صرف می کنید. بهترین برنامه ای که می توانید برای مسواک زدن دندان های کودک در پیش بگیرید، این است که پس از دو سالگی، هر روز از خمیر دندان های فلوراید دار استفاده نمایید. تاکید می کنیم که باید این کار را از زمانی شروع کنید که کودک بتواند محتویات دهان خود را بیرون بریزد تا احتمالا خمیر دندان را قورت ندهد.

فایده مصرف فلوراید این است که روال پوسیدگی دندان را عکس می کند. این یعنی زمانی که دندان شروع به پوسیدگی می کند، فلوراید باعث ترمیم مجدد سطح دندان خواهد شد. فلوراید این کار را با برگرداندن مواد معدنی به سطح و بدنه دندان انجام می دهد. نقش مواد معدنی در سلامت دندان انکار ناپذیر است و به همین دلیل، مصرف آن ها از پوسیدگی دندان ها جلوگیری خواهد نمود.

برای حفظ سلامت دندان های کودک بهتر است حداقل دو بار در طول روز و مخصوصا بعد از وعده ها و میان وعده های غذایی، دندان های او را مسواک کنید. گاهی ممکن است نتوانید بعد از هر وعده از مسواک استفاده کنید. در این حالت می توانید با چندین بار شستن دهان با آب، فقدان مسواک را تا حد زیادی جبران نمایید.

کشیدن نخ دندان در بین دندان های کودک، علاوه بر این که ذرات غذا را از بین دندان های او و زیر خط لثه می زداید، این کار را برای او به یک عادت نیز تبدیل خواهد کرد.

• مصرف دارو برای درمان بیماری های کودک در دوره های مختلف زندگی، اجتناب ناپذیر است. برخی از داروها نظیر شربت های سرفه در مواد سازنده خود قند دارند. به همین دلیل، باکتری هایی که در محیط دهان هستند برای تولید اسید از این قندها استفاده خواهند کرد. اسید تولید شده به طور مستقیم بر روی مینای دندان اثر گذاشته و لایه های خارجی را که نقش حفاظت از دندان را بر عهده دارند، تخریب می کنند. بنابراین، برای جلوگیری از پوسیدگی دندان های کودک، بعد از هر بار که به او دارو می دهید، حتما دندان هایش را مسواک بزنید.
• در برنامه خود همواره زمانی را برای مراجعه به دندانپزشک در نظر بگیرید. شما باید به طور مرتب کودک خود را نزد دندانپزشک اطفال ببرید تا وضعیت دهان و دندان او به خوبی بررسی گردد. بهترین زمانی که برای اولین بار دندانپزشک دندان های کودکتان را معاینه می کند، می تواند اوایل یک سالگی باشد. حتی شش ماه پس از رشد اولین دندان های کودک هم زمان مناسبی است تا هر گونه از بیماری لثه و یا مشکلات دندانی در اولین فرصت شناسایی شده و سریعا درمان گردد.

تغذیه و سلامت دندان کودکان

چند توصیه مهم به والدین

• به شما توصیه می کنیم که با ورود کودک به سن یک سالگی باید مقدار شیری که در هنگام شب به کودک داده می شود را کاهش دهید. همچنین، باید تا حد امکان از دادن شیر خشک به کودک خودداری نمایید. در اصل، ادامه روند شیردهی به همان حالتی که از ابتدا بوده است، باعث می شود تا دندان های کودک با رسیدن به سن ۲ تا ۳ سالگی، پوسیدگی های شدیدی را تجربه کند. به طوری که تعداد زیادی از دندان ها با این مشکل مواجه شده و باید برای درمان آن ها اقدام کنید.

بهتر است بدانید که شیردهی کودک در یک الگوی نادرست گاهی باعث می شود که در حدود ۴ سالگی، دندانپزشک برخی دندان های شیری کودک را که پوسیدگی زیادی دارند بکشد. بنابراین اگر از دندان های کودک خود به خوبی مراقبت نکنید، کودک دلبندتان با مشکل از دست دادن زود هنگام دندان های شیری مواجه خواهد شد

• نکته بعدی که باید به آن دقت کنید، محدود کردن استفاده از نوشیدنی های اسیدی است که در طول روز مصرف می شوند. حتی نوشیدنی های رژیمی که در مواد اولیه خود قند ندارند هم می توانند به نوبه خود در پوسیدگی دندان ها نقش بسزایی ایفا کنند.
• قطعا می دانید که همه افراد صرف نظر از سن، به طور طبیعی به شیرینی واکنش مثبت نشان می دهند. کودکان نیز از این قاعده مستئنی نیستند؛ زیرا آن ها از زمان جنینی با طعم قند آشنا شده و نسبت به غلظت های مختلف شیرینی، کشش بالایی دارند. بنابراین این اطمینان را به شما می دهیم که اگر فرزندتان به جای یک تکه پنیر، بستنی یا شکلات را انتخاب می کند، هیچ گناهی متوجه شما یا کودکتان نیست. با این حال، اگر بتوانید دسترسی آن ها را به مواد قنددار محدودتر کرده و رژیم غذایی مفیدی برای او برنامه ریزی کنید، رشد سالم او را تضمین خواهید کرد. این کار را می توانید با پیاده کردن ترفندهای مختلف انجام دهید تا کودک بتواند با انتخاب خود مواد غذایی سالم را مصرف کند. مثلا برای اینکه بتوانید مواد غذایی سالم را به جای شیرینی جات به او بخورانید، باید مواد مختلف را به او پیشنهاد دهید. به عنوان مثال می توانید از او بخواهید که بین سیب زمینی پخته و سیب زمینی شیرین یکی را انتخاب کند. در این حالت اون قطعا سیب زمینی شیرین را می پذیرد. اما اگر همین نوع سیب زمینی را با کلوچه به او پیشنهاد دهید، قطعا برنده بازی کلوچه خواهد بود.

تغذیه و سلامت دندان کودکان

• مصرف غذاهایی که در بیرون از خانه تهیه می شوند می تواند به سلامت تغذیه ای و همچنین دندان های کودک لطمه وارد کند. بنابراین، سعی کنید غذاهای کم قند، کم نمک و کم چربی را در منزل تهیه کنید. این کار سبب می شود که کودک به خوردن غذاهای سالم عادت کند و کمتر به غذاهای بیش از حد شیرین، چرب و یا شور تمایل نشان دهد.