در این نوشته می خوانید:
کمتر کسی می داند که بزاق نقش بسیار مهمی در حفظ سلامتی دهان و دندان دارد. در این راستا باید بگوییم که معمولاً در صورتی که بزاق دهان کودکان به اندازه کافی باشد باکتری های مضر امکان تکثیر و رشد را به میزان زیادی از دست می دهند؛ اما در این جا می خواهیم به شما بگوییم که بزاق چیست؟ بزاق دهان کودک چگونه تولید می شود؟ و این که کارکرد و عملکرد بزاق دهان کودکان به چه صورت است؟ با دانستن پاسخ چنین سؤالاتی، به راحتی می توانید با ویژگی منحصر به فرد غدد بزاقی و بزاق دهان کودکان آشنا شوید.
بزاق دهان کودکان به بیان ساده همان میزان آب داخل دهان است. اگر بخواهیم ساختار آن را بررسی کنیم باید بگوییم حدود ۹۸ درصد بزاق دهان کودکان را آب تشکیل داده است. حدوداً دو درصد از بزاق دهان کودک را آنزیم ها و موادی همچون پروتئین ها، سدیم و مخاط تشکیل داده اند. به هنگام خوردن غذاها و خوراکی های اسیدی بزاق دهان سعی می کند از خود واکنش نشان دهد. با مخلوط شدن بزاق دهان با خوراکی های اسیدی، از سطح ph خوراکی به سرعت کاسته می شود. در صورتی که مواد اسیدی یا ترش مانند وارد دهان کودک شود و سطح کافی بزاق برای خنثی کردن آن وجود نداشته باشد، قطعاً آسیب جدی به مینای دندان های کودک وارد خواهد شد. بزاق دهان حتی از بوی بد دهان کودک و تکثیر باکتری ها نیز جلوگیری می کند. علاوه بر این در صورت نبود بزاق در دهان فرزند دلبندتان احتمال مبتلا شدن به انواع عفونت های دهانی برای وی بالا خواهد رفت.
اگر بخواهیم به بیان ساده تر برایتان بیان کنیم در واقع میزان آب دهان که حالت لزج و کش دار است را بزاق دهان کودکان گویند. روزانه آب دهان تولید شده در دهان هر فرد به میزان حدود دو لیتر می رسد. علاوه بر سلامت دهان و دندان ها، بزاق به راحت تر جویدن و قورت دادن غذا توسط فرزندتان کمک خواهد کرد. حتماً تا به حال دقت کرده اید، در صورتی که غذای مورد علاقه فرزندتان پخته شده باشد، احساس ترشح بزاق بیشتری در دهان وی به او دست می دهد. به همین دلیل است که افراد با دیدن غذاها و خوراکی های لذیذ اظهار می کنند که آب دهانشان راه افتاده است.
حتماً مطلبی راجع به غدد بزاقی خوانده اید یا این کلمه به گوشتان خطور کرده است. در انتهای حفره دهان، در پشت دندان های جلویی، در ادامه خط فک و پشت گوش های کودک شما چندین غده به نام غدد بزاقی وجود دارند. وظیفه آن ها ترشح بزاق می باشد. این غده ها به مجرا های باریکی متصل شده اند و بزاق ترشح شده را به داخل دهان هدایت می کنند. اگر بخواهیم غدد بزاقی را طبقه بندی کنیم باید بگوییم که شش غده از بین غدد بزاقی، غده بزاقی عمده نام گرفته اند و مابقی به غده بزاقی جزئی شهرت یافته اند. ممکن است در برخی موارد پیش آمده باشد که جویدن غذا برای فرزند شما دشوار شده باشد. علت این امر کاهش میزان بزاق ترشح شده یا افزایش بیش از حد آن می باشد. به طور کلی در صورتی که بزاق به اندازه کافی تولید نشود، ممکن است هر گونه خللی در جویدن و قورت دادن غذا ایجاد شود. در برخی موارد مجاری بزاقی مسدود می شوند که متأسفانه به دنبال آن تشکیل سنگ های بزاقی را به همراه خواهیم داشت. به هنگامی که سنگ بزاقی تشکیل شود ناحیه دهان دچار التهاب و درد خواهد شد. در مواردی که این درد شدت یابد نیاز است کودک شما توسط متخصص دندانپزشک اطفال جراحی شود.
در برخی موارد در دهان کودکان زخم هایی عجیب دیده شده است. این زخم ها می توانند بر اثر تولید و ترشح بزاق بیش از حد باشند. البته ترشح بزاق بیش از حد اگر با باکتری های مضر همراه شود می تواند سبب ایجاد زخم و التهاب شود. در برخی مواقع دل دردها و مشکلات گوارشی کودکان نیز از ترشح بیش از حد بزاق دهان کودکان نشات می گیرد.
علاوه بر افزایش بیش از حد ترشح بزاق داخل دهان، کاهش ترشح آن نیز می تواند مشکلاتی از قبیل دیر هضم شدن غذا و دشواری در جویدن آن را به وجود آورد. خشک شدن دهان کودک و احساس تشنگی بیش از حد نیز یکی دیگر از عوارض کاهش ترشح بزاق دهان می باشد. جالب است بدانید در صورتی که میزان بزاق دهان کودکان کاهش یابد، مجاری روده و معده نیز ممکن است دچار مشکل شود. در صورتی که کودک شما به پرخوری علاقه مند باشد، برای مصرف و بلعیدن غذا با مشکل روبه رو خواهد شد. علاوه بر این پرخوری بیش از حد می تواند سبب عدم تجزیه و هضم کامل غذا شود. طبق تحقیقات و بررسی های انجام شده کاهش ترشح بزاق دهان کودکان با تجمع پلاکت ها بر روی دندان و مشکلات دندان و دهان اعم از پوسیدگی دندان ها و ایجاد بوی نامطبوع دهان و… رابطه ای مستقیم دارد.
بزاق دهان کودکان مملو از مواد معدنی و پروتئین می باشد؛ بنابراین می تواند به راحتی باکتری های مضر دهان را نابود کند. علاوه بر این بزاق دهان کودک قادر خواهد بود از مینای دندان در مقابل انواع باکتری و پلاک دندانی مراقبت کند. اگر بزاق در دهان کودک شما به اندازه کافی باشد نه احساس تشنگی بیش از حد خواهد داشت و نه اینکه به هنگام صحبت کردن دچار مشکل خواهد شد. همان طوری که گفته شد وجود بزاق کافی در دهان سبب مبارزه با انواع باکتری های مضر خواهد شد. در نتیجه از پوسیدگی و خراب شدن دندان های کودک دلبند شما جلوگیری خواهد شد. به علاوه اینکه بزاق دهان می تواند از ایجاد بوی بد در دهان جلوگیری کند.
همان طوری که در بالا اشاره شد، بزاق دهان کودکان باید به اندازه کافی ترشح شود. در صورتی که بزاق کم یا زیاد باشد ممکن است مشکلاتی برای افراد به وجود آورد؛ بنابراین اگر کودک شما از کاهش ترشح بزاق رنج می برد، می تواند با انجام مواردی که در ادامه برایتان ذکر می کنیم به تولید بزاق بیشتر کمک کند. کودکان خوردن آبنات و مکیدن آن ها را دوست دارند؛ بنابراین می توانید آبنات ها یا شکلات هایی که از قند کمتری برخوردار هستند یا حتی بدون قند هستند را برایشان تهیه کنید تا آن را بمکند. علاوه بر این مصرف آدامس های بدون قند نیز می تواند در افزایش ترشح بزاق دهان کودک (بزرگتر از ۵ سال) نیز مؤثر باشد. نوشیدن آب نیز برای افرادی که با کاهش ترشح بزاق همراه هستند نیز توصیه می شود. اگر با این راهکارها باز هم میزان بزاق ترشح شده در فرزند شما افزایش پیدا نکرد بهتر است او را نزد دندانپزشک اطفال ببرید. دندانپزشک پس از معاینه و تعیین علت کاهش تولید و ترشح بزاق، برای فرزند شما بزاق مصنوعی تجویز خواهد کرد. بزاق مصنوعی فقط می تواند دهان کودک شما را مرطوب نگه دارد. این مایع هیچ نقشی در هضم غذا و ترشح مواد معدنی و پروتئینی نخواهد داشت.